Czym jest ATEX?
ATEX to skrót od „ATmosphere EXplosible”. Jednocześnie ATEX to skrócona nazwa dyrektywy europejskiej 2014/34/UE dotyczącej wprowadzania do obrotu przeciwwybuchowych urządzeń elektrycznych i mechanicznych, komponentów i systemów ochronnych. Weszła ona w życie 1 lipca 2003 r. i od tej daty podlega jej każdy nowy sprzęt i systemy ochronne. Szczegółowe wymagania konstrukcyjne podane są w zharmonizowanych z dyrektywą ATEX normach serii EN 60079, będących odpowiednikiem norm międzynarodowych IEC 60079.
Zapis ATEX:
Ex II 2G Ex db eb IIC T6 Gb
W tym i kolejnych artykułach dokładnie wyjaśnimy znaczenie każdej litery w tym zapisie.
Jakie warunki panują w przestrzeniach zagrożonych wybuchem?
Strefa 0/20 – zagrożenie wybuchu gazu (strefa 0) lub pyłu (strefa 20) występuje stale, przez długie okresy czasu lub często. Pył występuje w postaci chmury zawieszonych cząsteczek.
Strefa 1/21 – zagrożenie wybuchu gazu (1) lub pyłu (21) występuje czasami, w normalnych warunkach pracy.
Strefa 2/22 – zagrożenie wybuchu gazu (2) lub pyłu (22) w normalnych warunkach pracy nie występuje, a w przypadku wystąpienia trwa krótko.
W strefach gazowych i pyłowych, używa się urządzeń grupy II.
Osobną strefę tworzą metan i pył węglowy, czyli substancje powszechnie występujące w kopalniach. Tutaj nie występuje podział na strefy, bowiem we wszystkich miejscach, gdzie występuje zagrożenie wybuchu którejś z tych substancji, używa się urządzeń z grupy I (pierwszej), zgodnie z dyrektywą 2014/34/UE. Urządzenia z grupy pierwszej dalej podzielone są na kategorie – urządzenia kategorii M1 są przystosowane do pracy podczas występowania zagrożenia wybuchem, natomiast urządzenia kategorii M2 są przystosowane tak, by wyłączyć się podczas zagrożenia wybuchem. Analogicznie, urządzenia kategorii M1 mogą pracować również w miejscu urządzeń kategorii M2.
Kategorie urządzeń na powierzchni – Strefy 0/20, 1/21, 2/22
Kategoryzacja urządzeń na powierzchni odbywa się nieco inaczej – tutaj, zgodnie z dyrektywą 2014/34/UE, wyróżnia się następujące kategorie urządzeń:
| Strefa
(gazowa) |
Kategoria urządzeń | Strefa
(pyłowa) |
Kategoria urządzeń |
| 0 | 1G | 20 | 1D |
| 1 | 2G lub 1G | 21 | 2D lub 1D |
| 2 | 3G, 2G lub 1G | 22 | 3D, 2D, lub 1D |
Urządzenia ze strefy wyższej są przystosowane do pracy w strefie mniej zagrożonej wybuchem.
Poznaliśmy zatem dwie pierwsze składowe zapisu ATEX: określenie grupy urządzeń, czyli, kolokwialnie rzecz ujmując, gdzie urządzenie jest przystosowane do pracy – gdy występują metan i pył węglowy, stosuje się urządzenia z grupy I, a urządzenia z grupy II znajdą zastosowanie, gdy substancjami łatwopalnymi są inne gazy i pyły.
Ponadto określiliśmy kategorię urządzeń, czyli (1,2,3)G, (1,2,3)D, dla gazów i pyłów, oraz M(1,2) dla urządzeń górniczych.
Przykładowe zapisy ATEX:
Ex II 3GD – urządzenie z grupy drugiej, przystosowane do pracy tylko w strefie 2/22
Ex II 2GD – urządzenie z grupy drugiej, przystosowane do pracy tylko w w strefach 1/21 oraz 2/22.
Ex I M1 – urządzenie górnicze, może pracować podczas stałego występowania metanu lub pyłu węglowego.
Osobnym schematem jest IECEx, czyli międzynarodowy standard bezpieczeństwa. Podobnie jak ATEX, schemat IECEx opiera się na normach IEC, w tym serii norm IEC 60079. Definiuje wymogi dla urządzeń przeznaczonych do pracy w obszarach zagrożonych wybuchem na całym świecie. W przeciwieństwie do ATEX, w zapisie oznaczeń nie określa się grupy ani kategorii urządzeń.
Zapis ATEX:
Ex II 2G Ex db eb IIC T6 Gb
Zapis IECEx:
Ex II 2G Ex db eb IIC T6 Gb
Zarówno ATEX, jak i IECEx mają swoje wady i zalety. System ATEX jest obowiązkowy dla urządzeń wprowadzanych na rynek UE/EOG, ale nie jest powszechnie uznany globalnie. Z kolei IECEx jest dobrowolny, ale ułatwia dostęp do rynków poza Europą, gdzie certyfikat ATEX nie jest wymagany. Innymi słowy, dla rynku europejskiego ATEX jest obowiązkowy, a dla rynku globalnego – IECEx jest kluczowym atutem.
Exprotec to doświadczony partner w dziedzinie urządzeń przeciwwybuchowych – od ponad 20 lat projektujemy i produkujemy rozwiązania w pełni zgodne z wymogami dyrektyw ATEX oraz standardów IECEx. Nasze skrzynki, pulpity, lampy, rozdzielnice i komponenty dostosowujemy indywidualnie do wymagań Klienta, zgodnie ze specyfiką każdej strefy Ex, gwarantując najwyższy poziom bezpieczeństwa i niezawodności. Wszystkie produkty powstają w oparciu o rygorystyczne procedury jakości ISO 9001 i są certyfikowane przez akredytowane jednostki notyfikowane, takie jak OBAC (Ośrodek Badań Atestacji i Certyfikacji OBAC Sp. z o.o.)
